73. ยํ ปิโต

ปสญฺญีโต อํวจนสฺส ยํ วา โหติฯ ทาสฺยํ ทาสิยํ ทาสิํ, ทาสฺโย ทาสี ทาสิโยฯ ‘‘ฆปเตกา’’ทินา ยาฯ ทาสฺยา ทาสิยา , ทาสีหิ ทาสีภิฯ ทาสฺยา ทาสิยา, ทาสีนํฯ ทาสฺยํ ทาสิยํ ทาสฺยา ทาสิยา, ทาสีสุฯ เอวํ –

มหี เวตรณี วาปี, ปาฏลี กทลี ฆฏี;

นารี กุมารี ตรุณี, วารุณี พฺราหฺมณี สขีฯ

คนฺธพฺพี กินฺนรี นาคี, เทวี ยกฺขี อชี มิคี;

วานรี สูกรี สีหี, หํสี กากี จ กุกฺกุฏีฯ

อิจฺจาทโยฯ

เอตฺถ จ อีการโลเป ญฺญการปุพฺพรูโป, เวตรญฺโญ เวตรณิโยฯ เวตรญฺญํ เวตรณิยํ เวตรณิํ, เวตรญฺโญ เวตรณิโย อิจฺจาทิฯ โยสุ –

167. นชฺชา ธยาสฺวาม

โยสุ นทีสทฺทสฺส อาม วา โหติฯ สุญ+นก+อาม อิตฺยาทิ ญฺญการ+กการ+มการา อาคมลิงฺคาฯ ส จ ‘‘มานุพนฺโธ สราน+มนฺตา ปโร’’ติ มานุพนฺธตฺตา สราน+มนฺตา ปโร โหตีติ อีการา ปโรฯ ‘‘ยวา สเร’’ติ เย ทสฺส โช, ยสฺส จ ปุพฺพรูปํ, นชฺชาโยฯ วา ป-โลป+โยโลเปสุ นชฺโช นที นทิโย อิจฺจาทิฯ

อีการนฺตํฯ

ยาคุ, ยาคู ยาคุโยฯ โภ ยาคุ, ยาคู ยาคุโยฯ ยาคุํ, ยาคู ยาคุโยฯ ยาคุยา, ยาคูหิ ยาคูภิฯ ยาคุยา, ยาคูนํฯ ยาคุยํ ยาคุยา, ยาคูสุฯ

เอวํ ธาตุ+เธนุ+กาสุ+ททฺทุ+กณฺฑุ+กจฺฉุ+รชฺชุ+กเรณุ+สสฺสุ+ปิยงฺคุ อาทโยฯ

เอตฺถ ธาตุสทฺโท ‘‘มโนธาตุนา’’ติ อภิธมฺมาวตาเร วุตฺตตฺตา ปุลฺลิงฺเคปิ ทิสฺสติ, ตํ สกฺกฏมเตน วุตฺตนฺติ เกจิฯ

มาตา, มาตโรฯ โภ มาต มาตา, มาตโรฯ มาตรํ, มาตเร มาตโรฯ มาตรา, นาสฺส ยาเทเส ‘‘เย ปสฺสา’’ติ โยควิภาคา ปโลโป, อนุญฺญาโต อหํ มตฺยา, อญฺญตฺร มาตุยา, มาตเรหิ มาตเรภิ มาตูหิ มาตูภิฯ สโลเป มาตุ, ปสญฺญตฺตา ‘โน’ น โหติ, มตฺยา มาตุยา, มาตรานํ มาตานํ มาตูนํฯ ฉฏฺฐิวิสเย ‘‘มาตุสฺส สรตี’’ติปิ ทิสฺสติฯ มาตริ, มาตเรสุ มาตูสุฯ วิเสสา+ญฺญตฺร ปิตุสมํฯ เอวํ ธีตุ+ทุหิตุสทฺทาฯ

อุการนฺตํฯ

รสฺสนิเสเธ สิโลเป จ กเต ชมฺพูฯ ‘‘ชนฺตฺวา’’ทินา โยโลเป, ชมฺพู ชมฺพุโยฯ ‘‘เค วา’’ติ รสฺเส โภ ชมฺพุ, ชมฺพู ชมฺพุโยฯ ชมฺพุํ, ชมฺพู ชมฺพุโยฯ ชมฺพุยา, ชมฺพูหิ ชมฺพูภิฯ ชมฺพุยา, ชมฺพูนํฯ ชมฺพุยํ ชมฺพุยา, ชมฺพูสุฯ

เอวํ วธู จ สรภู, สรพู สุตนู จมู;

วามูรู นาคนาสุรู, สมานา ขลุ ชมฺพุยาฯ

อูการนฺตํฯ

โค, คาโว คโว อิจฺจาทิ ปุลฺลิงฺคสมํฯ

อิตฺถิลิงฺคํฯ

นปุํสก , สิ –

111. อํ นปุํสเก

อการนฺตโต นามสฺมา สิสฺส อํ โหติ นปุํสเกฯ นปุํสกํฯ

112. โยนํ นิ

อการนฺตโต โยนํ นิ โหติ นปุํสเกฯ นีนํ นิจฺจวิธาเนปิ ‘‘นินํ วา’’ติ ปกฺเข ฏาเฏ โหนฺติ, ทีเฆ นปุํสกา นปุํสกานิฯ โภ นปุํสก นปุํสกา, นปุํสกา นปุํสกานิฯ นปุํสกํ, นปุํสเก นปุํสกานิฯ นปุํสเกน, อิจฺจาทิ สุคตสทฺทสมํฯ เอวํ –

ปุญฺญ+ปาป+ผล+รูป+สาธนํ,

โสต+ฆาน+สุข+ทุกฺข+การณํ;

ทาน+สีล+ธน+ฌาน+โลจนํ,

มูล+กูล+พล+ชาล+มงฺคลํฯ

นฬิน+ลิงฺค+มุข+งฺค+ชล+มฺพุชํ,

ปุลิน+ธญฺญ+หิรญฺญ+ผลา+มตํ;

ปทุม+ปณฺณ+สุสาน+วนา+ยุธํ,

หทย+จีวร+วตฺถ+กุลิ+นฺทฺริยํฯ

นยน+วทน+ยาโน+ทน+โสปาน+ปานํ,

ภวน+ภุวน+โลหา+ลาต+ตุณฺฑ+ณฺฑ+ปีฐํ,

กรณ+มรณ+ญาณา+รมฺมณา+รญฺญ+ตาณํ,

ตคร+นคร+ตีร+จฺฉตฺต+ฉิทฺโท+ทกานิฯอิจฺจาทิ;

เอกจฺจํ,